YENİ SINAİ MÜLKİYET KANUNU (SMK) NELER GETİRDİ?

Yeni Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK)  4. Kitabında patent ve faydalı modellere ilişkin hükümler yer almaktadır. SMK ile bizlere verilen en güzel haber, patent verilme süreçlerinin basitleştirilmesi ve kısaltılması ile patent tescil süresi 17-42 aydan 7-27 aya inecek olmasıdır.

Yapılan değişiklerden bazılarını özetlemek gerekirse;

İncelemesiz patent sisteminin kalkması ve faydalı model başvurularına araştırma raporu düzenleme zorunluluğunun getirilmesi;

İncelemesiz patent sisteminin kaldırılması ve faydalı model için araştırma raporu zorunluluğu getirilmesi daha nitelikli patent sistemine geçişi sağlayacak ve piyasada oluşan anlaşmazlıkları büyük ölçüde ortadan kaldıracaktır. Patent verilme süreçleri birleştirilerek ve hızlandırılarak uygulamada karşılaşılan sorunların giderilmesi amacıyla düzenlemeler yapılmıştır.

Üniversitelerdeki mevcut buluş potansiyelinin ortaya çıkarılması ve patent yoluyla üniversitelerin kurumsal altyapısı kullanılarak buluşların ekonomiye kazandırılması amacıyla üniversite mensuplarının buluşların hak sahipliğinin yükseköğretim kurumlarına verilmesi;

Üniversite mensupları tarafından gerçekleştirilen buluşların hak sahipliğinin üniversitelere verilmesi sayesinde üniversitelerdeki buluş potansiyeli ortaya çıkarılacak ve buluşların daha kolay bir şekilde ekonomiye kazandırılması ve bu yolla elde edilen gelirin en az üçte birinin öğretim elamanına verilmesiyle akademisyenlerin buluş yapma faaliyeti özendirilecektir.

Hakların yeninden tesisine ilişkin düzenleme getirilmesi;

Patent tescil sürecinde verilen sürelere uyulmaması durumunda kaybolan hakların yeninden tesisiyle özellikle ilk kez patent başvurusu yapan şahıs ve KOBİ’lerin muhtemel hak kayıplarının önüne geçilecektir.

Patent yıllık ücret ödemelerinde sıklıkla yaşanan hak kayıplarının önüne geçilmesi için telafi süresi ve ücreti uygulamasının getirilmesi;

Yıllık ücretlerinin sürelerinde ödenmemesi halinde TÜRK PATENT kurumunca hakkın sona erdiğine ilişkin yapılan bildirim tarihinden itibaren 2 ay içerisinde telafi ücretinin ödenmesi halinde patent hakkı tekrar geçerlilik kazanacaktır.

Ayrıca, yıllık ücretler ikinci yılın sona erdiği tarihte (3. Yıl) ve devam eden her yıl vadesinde ödenecektir. Bu uygulama ile tescil süreci ortalama 2-3 yıl süren patent başvuruları için tescil sonrası yıllık ücret ödeme uygulaması hedeflenmiştir. 

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde ortaya çıkan buluşların teşvik edilmesi, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen araştırma ve geliştirme çalışmalarına yüksek seviyede katılımın özendirilmesi ve kamu kurum ve kuruluşları ile ticari firmalar arasındaki iş birliğinin teşvik edilmesi amacıyla, söz konusu buluşların hak sahipliğinin projeyi yürüten ve proje kapsamında geliştirile buluşu ticarileştirme potansiyeli daha yüksek tarafa bırakılmasına ilişkin çerçevede düzenlemelerin yapılması;

Kamu kaynaklı projeler sonucunda ortaya çıkan buluşların hak sahipliğinin buluşu yapan tarafa verilmesiyle buluşların daha kolay ticarileşmesi sağlanmış olacaktır.

Patent başvurusu için gerekli belgelerin düzenlenmesi;

Başvuru sahibi açısından başvuru tarihinin bir an önce alınabilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle, başvuru tarihinin kesinleşmesi için bulunması gereken şartlar minimum seviyede tutulmuştur. Başvuru aşamasında patent istendiğini gösterir bir talep, başvuru sahibini tanımlayan ve onunla iletişim kurulmasını sağlayan bir bilgi ve herhangi bir dildeki tarifnamenin veya önceki bir başvuruya yapılan atfın verilmesi başvuru tarihinin alınabilmesi için yeterli görülmüş, diğer unsurların tamamlanması için süre tanınmıştır. Aynı zamanda bu hükümle patent kanunun anlaşmasına uyum sağlanması amaçlanmıştır.

Patentle korunamayacak buluşlar ve konularda belirtilenlere ilaveten faydalı modelle korunamayacak buluşlar ve konular belirlenmesi;

Faydalı modelin küçük geliştirmelerin korunmasında kullanılacağı göz önüne alınarak biyolojik, kimyasal ve eczacılıkla ilgili maddeler, bunlara ilişkin usuller veya bu usuller sonucu elde edilen ürünlerin ve biyoteknolojik buluşların karmaşık buluşlar olması nedeniyle, bu tür buluşlar faydalı model koruması kapsamı dışında bırakılmıştır. Ayrıca, usuller veya bu usuller sonucunda elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar için de faydalı model koruması öngörülmemiştir.

Patent tescil kararının bültende yayımlanmasından itibaren 6 ay içerisinde itiraz edilebilmesi (Faydalı modeller için geçerli değildir);

Patentlere tescil sonrası itiraz uygulamasıyla, daha nitelikli buluşlara patent verilmesi sağlanacak ve mahkemeler nezdinde açılacak patent hükümsüzlük davalarının sayısı azalması sağlanacaktır.

Hakların tüketilmesi ilkesinde ulusal tükenmeden uluslararası tükenmeye geçiş yapılması;

Ulusal tükenmeden uluslararası tükenmeye geçiş yapılmış, böylece paralel ithalata izin verilmiştir. Örneğin; Amerika’daki bir telefon farklı ülkelerde farklı zamanlarda giriş yapar. Patent sahibi firma ürünü TR piyasasına girdirene kadar 3. Kişilerin bunu getirmesi yasal değildir. Ancak yeni  kanun ile  Türkiye’de de patentli ithal bir ürünün aynısı, orijinal ya da lisanslı ürün olması kaydıyla yurtdışından getirilip TR’de satışa sunabilecektir. Birden fazla firma bunu yapabileceği için piyasada rekabet artacak ve bu da fiyatların düşmesine olanak sağlayacaktır.  

Canlıların patentlenebilirliğine dair sınırların çizilmesi; 

Biyoteknoloji alanındaki çalışmalar yüksek maliyetli ve uzun solukludur. Bu nedenle, biyoteknolojik buluşların patentle korunarak desteklenmesi gereklidir. Ancak, bu alanda ortaya çıkarılan gelişmelerin her zaman buluş niteliği taşımaması, örneğin buluş basamağını içermemesi veya keşif olması, patent kapsamı dışında bırakılmasını gerektirmektedir. Bitki çeşitleri, modern biyoteknolojik yöntemlerin yanı sıra, geleneksel yöntemlerle de elde edilebilmekte ve ülkemizde 8.1.2004 tarihli ve 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahatı Hakların Korunmasına İlişkin Kanun ile korunmaktadır. Hayvan ırkları için de 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu yürürlüktedir. Bu nedenlerle, buluş niteliği taşınması karşın geliştirilen bir bitki çeşidi ya da hayvan ırkı, çifte koruma sağlanmaması amacıyla patent kapsamı dışında tutulmuştur. Ayrıca, bunların üretiminde kullanılan esas olarak biyolojik işlemler yani melezleme ya da seleksiyon gibi tamamen doğal bir olaydan oluşan bitki veya hayvan üretim usulü, buluş niteliği taşımadığından patent kapsamı dışındadır. Öte yandan, TRIPS’in 27. Maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendine uygun olarak mikrobiyolojik işlemler ve bunun sonucunda elde edilen ürünlere bir istisna getirilmiş: bu konudaki gelişmelere patent koruması sağlanmıştır.

İnsan bedeninde, insan bedeni ve öğelerinin patentlenebilirliği hakkında sınırlarının belirlenmesi;

Buna göre, eşey hücreleri dahil olmak üzere, oluşumunun ve gelişimin çeşitli aşamalarında insan bedeni patentlenebilir bir buluş olarak kabul edilmemiştir. Bununla beraber, bir gen dizisi veya kısmi dizisi de dahil olmak üzere, insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi de patentlenebilir bir buluş değildir. Sadece keşiften kastedilen; sanayiye uygulanabilirliği açıklanmadan, insan bedeninin öğelerinin rutin, bilinen ve basit tekniklerin kullanımıyla doğal ortamından sadece izole edilmesi ya da üretilmesidir. Bu uygulamalar basit bir keşif olarak değerlendirilecektir. İnsan bedeninin öğelerinin, bu şekilde herhangi teknik bir bilgi eklenmeden, sadece doğal ortamdan izole edilmesi ya da üretilmesi, doğada var olanın sadece ortaya çıkarılması olarak nitelendirileceğinden, bu durum doğada var olanın keşfinden öteye geçemeyecektir.

Sonuç olarak; Yeni SMK, Ulusal ve Uluslararası iş birliklerin önünü açacaktır. Yabancı sermaye TR’de yatırım yapmak için öncelikle etkin ve hızlı işleyen bir patent kanununun varlığını sorgular.   Yeni SMK’nın uluslararası normlara uygunluğu sayesinde ülkemize ekonomik, sosyolojik önemli katkılar sağlaması bekleniyor.